2 op de 3 Belgen (64%) bespreken vragen over medicatie met hun apotheker. Vaak wordt ervan uitgegaan dat apothekers patiënten aanzetten tot meer medicatiegebruik. Toch is dit niet zo.

Apothekers dragen net bij tot het reduceren van het medicatiegebruik. Zo zijn apothekers sinds 1 februari 2023 actief betrokken bij een project om de afbouw van benzodiazepines (slaapmedicatie en anxiolytica) te stimuleren. In 2023 lieten 5234 patiënten zich al begeleiden door hun apotheker.

Uit het iVOX-onderzoek blijkt dat bijna 60% van de Belgen het afgelopen jaar slaapproblemen heeft ondervonden. Zo’n 40% hiervan geeft aan dat ze hiervoor ook slaapmedicatie hebben genomen. Bij slaapmedicatie is een goede begeleiding door arts en apotheker essentieel.

Ook door het continu up-to-date te houden van het medicatieschema, is de apotheker in staat om met de patiënt en de andere zorgverleners in gesprek te gaan over de therapie(trouw) en het juiste gebruik van geneesmiddelen. Het project “medicatienazicht” dat door het RIZIV goedgekeurd werd en sinds 1 april 2023 van start is gegaan, draagt hier zeker toe bij.

HOE WIJ VOOR ONZE PATIENTEN ZORGEN

De apotheker als meest toegankelijke zorgverlener

Laagdrempelig gezondheidsadvies

Om beter te kunnen inspelen op de concrete noden van haar patiënten vindt Multipharma het belangrijk om goed naar hen te luisteren. Daarom peilt onderzoeksbureau iVOX elk jaar in opdracht van Multipharma naar wat Belgische patiënten concreet verwachten van hun apotheker.

Eén van de meest opvallende conclusies van het onderzoek in 2023 is dat patiënten hun apotheker als een belangrijk “gezondheidsklankbord” en als de meest laagdrempelige zorgverlener zien.

Meer dan de helft van de Belgen vindt dat de taak van de apotheker zich niet enkel moet beperken tot het afleveren van medicatie en andere gezondheids- en verzorgingsproducten.

Zo’n 55% geeft aan dat ze bij een medisch probleem of kwaaltje langsgaan bij de apotheek om advies te vragen. Brusselaars geven aanzienlijk vaker (67%) dan Vlamingen en Walen aan dat ze bij een medisch probleem advies vragen aan hun apotheker.

Eén van de redenen hiervoor is dat de apotheker als de meest laagdrempelige eerstelijnszorgverlener beschouwd wordt (48,5 % van de respondenten).

Altijd een apotheek in de buurt

Uit het iVOX onderzoek bleek ook dat Belgische patiënten loyaal zijn aan hun apotheker en trouw aan hun fysieke apotheek. Maar liefst 44% bezoekt maandelijks een fysieke apotheek. Bijna 70% van de apotheekbezoekers zweert zelfs bij één vaste apotheek.

Met 4714 apotheken (bron Sirius Insight 2023) heeft België nog steeds een van de dichtste apotheeknetwerken in Europa.

Door haar uitgebreid netwerk van 243 strategisch gelegen apotheken kan Multipharma maximaal tegemoetkomen aan de proximiteitswensen van de Belgische patiënten. In belangrijke steden zoals Bergen, Namen, Luik, Brussel en Antwerpen is er altijd wel een Multipharma-apotheek in de buurt.

Eenvoudig geneesmiddelen en producten reserveren via de Multipharma-app of website

Multipharma vindt het ook belangrijk om via verschillende kanalen maximaal bereikbaar te zijn voor haar patiënten. Via de Multipharma-app of online reservatie kunnen patiënten op een veilige en toegankelijke manier hun producten en – voorschriftplichtige en niet voorschriftplichtige - geneesmiddelen reserveren. Zodra de reservatie klaar is, krijgt de patiënt een e-mail met de melding dat het gereserveerde geneesmiddel in de apotheek kan worden afgehaald, waar de apotheker de patiënt bijkomend gezondheidsadvies op maat kan verstrekken. In 2023 ontving Multipharma meer dan 15.000 online reservaties van geneesmiddelen en producten.

Het Multipharma huismerk: kwaliteitsproducten aan de juiste prijs

Als coöperatieve organisatie draagt Multipharma een grote verantwoordelijkheid om iedereen toegang te geven tot de beste gezondheidsadviezen en producten. In 2023 zette Multipharma door middel van een succesvolle rebranding haar eigen huismerk opnieuw op de kaart en ontwikkelde het tal van huismerkproducten. Met haar eigen huismerk wil Multipharma haar expertise en het toegankelijkheidsprincipe heel concreet maken voor haar patiënten door hen kwaliteitsproducten aan te bieden tegen een juiste prijs.

Multipharma als zorgvernieuwer in de apotheek – Ambulante Zorg 

Het takenpakket van de apotheker omvat veel meer dan het louter afleveren van geneesmiddelen. Steeds meer patiënten doen een beroep op hun apotheker voor onder meer vaccinatie, diabetes screening en coaching, rookstopbegeleiding, medicatienazicht en tal van andere diensten.

70% van de Belgen vindt vaccinatie door de apotheker een meerwaarde

Maar liefst 70% van de Belgen vindt het een meerwaarde dat ze voor vaccinatie tegen Covid-19 en griep bij hun apotheker terecht kunnen (bron: Online onderzoek uitgevoerd door onderzoeksbureau iVOX in opdracht van Multipharma tussen 1 en 12 december 2023 bij 2.000 Belgen, representatief op geslacht, leeftijd, diploma en provincie).

Multipharma werkt – in samenwerking met andere zorgverleners in de eerstelijnszorg - actief mee aan de vaccinatiecampagnes tegen griep en Covid-19, met als gemeenschappelijk doel het verhogen van de vaccinatiegraad.

In 2023 werden in de Multipharma-apotheken alleen al meer dan 18.000 griepvaccins en 44.000 Covid-19 vaccins toegediend. Ook werden bijna 11.000 Covid-19 vaccins voorbereid voor andere zorgprofessionals. In 2023 werd in Brussel 1 op 3 griepvaccins door een Multipharma-apotheker toegediend.

Diabetespreventie door apothekers loont: 60% diabetes type 2 risicopatiënten gedetecteerd

Volgens de Diabetes Liga heeft 1 op 10 Belgen diabetes en zou een kwart van de 45-plussers een verhoogd risico hebben om diabetes type 2 te ontwikkelen. Bovendien weet 1 op 3 diabetespatiënten niet dat ze diabetes type 2 hebben. Daarom zet Multipharma sterk in op diabetespreventie.

Tijdens de diabetes awareness maand november lieten bijna 27.000 Belgen hun diabetesrisico checken via de Findrisc test op www.multipharma.be of in één van de 243 Multipharma-apotheken.

Uit de testresultaten bleek dat 12% van de respondenten een erg hoog risico (50% kans) hadden om binnen de 10 jaar diabetes type 2 te ontwikkelen.  Bijna 60% had een hoog risico (bijna 20% kans) om diabetes type 2 te krijgen. Aan de risicopatiënten werd aangeraden om hun arts te consulteren.

Medicatieminderen en juist gebruik van geneesmiddelen

Impact van nieuwe zorgverleningstaken: aangepaste apotheeksetting, andere verloning en gespecialiseerde opleidingen voor apotheekmedewerkers

Deze nieuwe zorgverleningstaken vragen ook om een andere apotheeksetting. Daarom worden onze apotheken uitgerust met een confidentiële zone, waar patiënten in alle discretie kunnen worden gevaccineerd, maar die ook een ideale setting is voor een vertrouwelijk adviesgesprek tussen apotheker en patiënt. Verder werd er op tal van apotheeklocaties ook geïnvesteerd in een robot om het afleveren van medicatie te vergemakkelijken, zodat de apotheker meer tijd kan voorzien voor specifieke zorgtaken.

Voor een aantal van deze nieuwe vormen van dienstverlening krijgt de apotheker nu ook een honorarium. Dit staat los van de aflevering van geneesmiddelen aan de patiënt, maar dient om de tijd die de apotheker besteedt aan deze dienst te vergoeden. Het verloningssysteem voor de apotheker evolueert dus meer naar een realiteit waarbij de zorgtaken worden vergoed en de economische marge op de verkoop van de producten minder speelt.

Naast de investeringen in de infrastructuur van onze apotheken, wordt ook werk gemaakt van het verder opleiden van onze apotheekmedewerkers. Het Multipharma « EXL! Making Care Excellent » – programma biedt apotheekmedewerkers gespecialiseerde opleidingen aan. Hierbij ligt de focus op het perfectioneren van de farmaceutische zorgverlening, die onlosmakelijk verbonden is met de aflevering van geneesmiddelen. In 2023 volgden 1167 Multipharma-medewerkers deze opleidingen.

Multipharma als zorgvernieuwer buiten de apotheekmuren: Residentiële Zorg

3.3.1. Zorgverlening door apothekers in en buiten de apotheek

Bij Multipharma zien we apothekers als belangrijke en toegankelijke eerstelijnszorgverleners, opgeleid om gepersonaliseerd farmaceutisch advies en zorg te verlenen aan alle patiënten, en in het bijzonder aan hen die extra ondersteuning nodig hebben. Multipharma vertrouwt hiervoor op haar netwerk van 243 apotheken en de expertise van meer dan 1800 medewerkers, die samen zorgen voor de gezondheid van een miljoen patiënten.

Misschien minder bekend maar zeker niet minder belangrijk is dat Multipharma via haar Residentiële Zorg-activiteit zo’n 26.500 patiënten in woonzorgcentra en andere zorginstellingen bedient.

Multipharma heeft haar expertise in de voorbereiding van individuele medicatie (IMV) voor patiënten in woonzorgcentra en andere zorginstellingen de laatste jaren sterk uitgebouwd. Zo investeerde de patiëntencoöperatie fors in haar IMV-productiecentra in Alleur en Sint-Pieters-Leeuw en mede via vijf apotheken gespecialiseerd in farmaceutische zorgverlening naar woonzorgcentra en andere zorginstellingen, kunnen patiënten en bewoners van deze zorginstellingen rekenen op een doorgedreven gepersonaliseerde farmaceutische zorg.

3.3.2. IMV, Coördinerend en Adviserend Apotheker en digitaal communicatieplatform bepalend voor zorgpad van patiënten in woonzorgcentra en zorginstellingen

De IMV-productiecentra voorzien de patiënten per innamemoment van gebruiksvriendelijke verpakkingen en medicatie in de vorm die best aansluit bij de noden van de specifieke patiëntenpopulatie (bijv. patiënten met slikproblemen krijgen een andere galenische vorm van een geneesmiddel). Dit helpt woonzorginstellingen om de kwaliteit van de zorg te verbeteren door fouten op vlak van medicatie te vermijden (door de garantie van juiste toediening van het juiste geneesmiddel aan de juiste patiënt, op het juiste tijdstip, aan de juiste dosering).

Met de komst van de Coördinerende en Adviserende Apothekers (CAA’s) werden er verdere stappen gezet met betrekking tot het optimaliseren van de processen in verband met de voorbereiding van de geïndividualiseerde geneesmiddelen (IMV) tot aan de aflevering van die geneesmiddelen - en de daarbij horende specifieke farmaceutische zorgen - aan het bed van de patiënt. Zo kan de CAA bijvoorbeeld, in samenspraak met de CRA (Coördinerend en Raadgevend Arts), medicatieschema’s analyseren en medicatie opstarten of afbouwen op maat van de patiënt. ​

3.3.3. Meer apothekers, maar minder medicatie in woonzorgcentra

Multipharma gelooft sterk in de meerwaarde van CAA’s, en dit zowel voor de bewoners van woonzorgcentra als voor het zorgpersoneel.

Mede door het continu up-to-date te houden van het medicatieschema, is de apotheker in staat om met de patiënt en de andere zorgverleners in gesprek te gaan over de therapie(trouw) en kan het eventuele onnodig gebruik van geneesmiddelen aangepakt worden. Een studie van Solidaris wees uit dat die multidisciplinaire aanpak wel degelijk impact heeft. Volgens de studie resulteert een opname in een woonzorgcentrum nu in een significant lager medicatieverbruik (uitgedrukt in aantal dagdosissen). Gemiddeld neemt een bewoner van een woonzorgcentrum 772 DDD (Defined Daily Dose) in de periode van zes maanden na opname tegenover 943 zes maanden voor zijn opname. Deze daling van 18% is veel meer uitgesproken dan wat tien jaar geleden werd waargenomen (-2%).

In een overbevraagde zorgsector spelen de CAA’s bovendien een cruciale rol in het “ontzorgen” van het zorgpersoneel. Zowel in Vlaanderen, Wallonië als Brussel heeft Multipharma CAA’s ingezet en hun aantal neemt toe.

Multipharma als zorgvernieuwer nu en in de toekomst: Living Tomorrow

Multipharma staat niet alleen vandaag stil bij de rol van de apotheker, maar blikt ook vooruit in de nabije toekomst (2030). Welke rol is er voor de apotheker weggelegd in de eerstelijnsgezondheidszorg? Hoe zal het takenpakket van toekomstige apothekers eruitzien? ​ Zal medicatie nog in een doosje zitten? En zijn er überhaupt nog apotheken in België in 2030?

Samen met Living Tomorrow en andere belanghebbenden uit de gezondheidszorg heeft Multipharma een antwoord proberen te formuleren op deze en andere vragen met betrekking tot het apothekersberoep.

Enkele elementen van deze toekomstvisie werden al geïmplementeerd op de gloednieuwe innovatiecampus van Living Tomorrow in Vilvoorde, die vanaf september 2023 toegankelijk is voor het grote publiek.

Het takenpakket van apothekers gaat niet alleen vandaag maar ook in de toekomst zo veel verder dan het louter afleveren van geneesmiddelen. Deze nieuwe rol van de apothekers impliceert dan ook een transformatie van de apotheken zelf, die volop evolueren naar gezondheidscentra (health hubs).

In een context waarbij het huidige gezondheidsmodel onder druk staat en de “grijze golf” een feit is, is het wellicht een geruststellende gedachte dat de apotheker ook in 2030 een van de meest toegankelijke zorgverleners blijft voor de patiënt. Patiënten kunnen een leven lang rekenen op de toegankelijke zorgverlening van de apotheker. Ongeacht zijn/haar levensfase, ongeacht de locatie waar de patiënt zich bevindt (in de health hub, in het woonzorgcentrum, thuis): de patiënt kan blijven rekenen op het gezondheidsadvies van de apotheker.

Absolute voorwaarde om dit gezondheidsadvies door de apotheker toegankelijk te houden is wel dat de multidisciplinaire samenwerking met andere zorgverleners in de eerstelijnsgezondheidszorg nog verder uitgebouwd wordt en dat data op een efficiënte manier beheerd en gedeeld worden. ​ De huidige en toekomstige technologie laat ons toe om op continue basis relevante gezondheidsgegevens te capteren.